6x waarom je gewicht schommelt

6 april 2024

Soms heb je hard gesport of juist minder gegeten, maar is je gewicht wel hoger. Geen paniek, een schommelend gewicht is normaal.

Een kilo erbij, een halve eraf: de weegschaal toont elke dag een ander getal. Geen reden voor paniek, want een schommelend gewicht is heel normaal en heeft allerlei oorzaken.

Een schommelend gewicht

Hoe kan dat nou? Je gaat ’s morgens op de weegschaal staan en bent één kilo zwaarder dan gisteren. Terwijl je niet ongezonder of meer hebt gegeten dan normaal. Je hebt zelfs nog een uur staan zwoegen in de sportschool. Voor velen is dit een herkenbare en soms ook frustrerende situatie, zeker als je wilt afvallen. Toch hoeft een schommeling op de weegschaal niet te betekenen dat je structureel bent aangekomen. Sterker nog, een wisselend getal is hartstikke normaal, zegt diëtist Reyna Harnam.

“Je gewicht kan tussen een halve en drie kilo schommelen. Dat betekent niet altijd dat je dan bent aangekomen in vetmassa. In veel gevallen houd je vocht vast. Vocht­ retentie is een heel belangrijke oorzaak van gewichtsschommelingen, alleen de reden dat je vocht vasthoudt, is wisselend.”

Een gezonde leefstijl

Het getal op de weegschaal zegt iets over je gewicht, maar niet over de oorzaak van een kilo meer of minder. Hecht daarom niet te veel waarde aan die cijfers, zegt Harnam. In haar praktijk Happy Habits helpt ze vrouwen om los te breken van de strenge dieetcultuur, en een gezonde leefstijl te creëren die bij hen past. Elke dag op de weegschaal staan, hoort daar meestal niet bij, want dat leidt vaak tot (onnodige) stress en frustratie. Leg jezelf daarom geen onrealistisch streefgewicht op. “Koppel je doel niet aan een specifiek getal, zoals 80 kilo, maar streef bijvoorbeeld naar een gewicht tussen de 79 en 82 kilo. Dat is veel realistischer.”

Lees ook: Dít zijn de 5 grootste voordelen van hometrainers

(on)gezonde relatie met de weegschaal

Hoe verstandig is het eigenlijk om jezelf elke dag te wegen? Dat ligt aan je relatie met de weegschaal, zegt diëtist Reyna Harnam. Is die gezond? (Lees: het resultaat heeft geen invloed op je humeur of eetgedrag.) Dan kan een dagelijks weegmoment je meer inzicht geven. “Maar houd in je achterhoofd dat een weegschaal niet weet of je ongesteld moet worden of dat je al een paar dagen niet goed naar het toilet bent geweest.”

Met andere woorden: het getal zegt niet alles. Heeft het een negatief effect op je gemoedstoestand of op je voedingskeuzes, dan luidt haar advies: “Vermijd dat ding. Focus op hoe je je voelt in je lijf.” Om de reden van je schommelende gewicht te achterhalen, heb je geen weegschaal nodig. Noteer bijvoorbeeld wanneer je een paar dagen geen ontlasting hebt of dat je buik wat opgeblazen is, en ook wanneer dit weer wegtrekt. Maar, benadrukt Harnam nog eens: “Omarm de schommelingen, want die zijn heel normaal.”

1. Je hebt veel zout gegeten

Gemiddeld krijgen we per dag negen gram zout binnen. Dat is meer dan het advies van maximaal zes gram per dag. Tachtig procent van dat zout komt uit bewerkte voeding en gerechten, zegt de Nierstichting. Het eten van te veel zout is ongezond en je merkt het ook op de weegschaal. “In het zout dat je binnenkrijgt, zit een mineraal: natrium. Dit is onder andere belangrijk voor het regelen van je bloeddruk en vochthuishouding. Als je te veel natrium binnenkrijgt, houden je lichaamscellen meer vocht vast.” Heb je net sushi met sojasaus gegeten of een portie friet van de gele bogen? Dan is de kans groot dat je iets zwaarder bent. “Dat is geen vet, maar vocht.”

Lees ook: Zoutarm dieet: dit zijn de 5 grootste voordelen

2. Je moet ongesteld worden

Je kunt de klok er bijna op gelijk zetten: vlak voor je menstruatie neemt je gewicht toe. Soms wel tot drie kilo. Hoe komt dat? “Je produceert meer oestrogeen, het vrouwelijk geslachtshormoon. Een toename hiervan kan ervoor zorgen dat je meer vocht vast- houdt en dus zwaarder bent. Tegelijkertijd daalt het progesterongehalte, wat ook een boosdoener is. Veel vrouwen herkennen dit aan het welbekende opgeblazen gevoel.” Die hormoonschommelingen maken ook dat je meer cravings hebt naar ongezonde producten. Een week na je menstruatie zit je vaak weer op je normale gewicht.

3. Je hebt een afwijkende stoelgang

Je stoelgang speelt een grote rol bij gewichtsschommelingen. Niet echt verrassend: wanneer je al een paar dagen niet hebt gepoept, draag je nu eenmaal meer gewicht met je mee. “Stel, je darmen reageren gevoelig op iets wat je hebt gegeten of je hebt stress en kunt daardoor niet goed naar de wc, dan houd je dat allemaal vast. Je bent dan niet zwaarder door vocht of vet, maar puur door je darminhoud. Zodra je naar het toilet gaat, neemt je gewicht weer af.” Voor een goede stoelgang is het eten van gezonde en vezelrijke voeding belangrijk. Wat volgens de Maag Lever Darm Stichting ook helpt, is meteen naar het toilet gaan als je aandrang voelt, de juiste zithouding aannemen op het toilet (voorovergebogen, knieën iets omhoog), voldoende bewegen en ontspannen.

4. Je slikt medicijnen

Bepaalde medicijnen zorgen ervoor dat je gewicht schommelt of toeneemt. Het gaat bijvoorbeeld om antidepressiva, de anticonceptiepil, bètablokkers en medicijnen tegen diabetes. Dat een medicijn je (tijdelijk) zwaarder maakt, heeft een aantal redenen, meldt Apotheek.nl. Zo kan je lichaam door een medicijn vocht vasthouden of kan het meer eetlust en/of dorst veroorzaken. Een andere bijwerking van medicijnen is een langzamer werkende schildklier of stofwisseling. Ben je aangekomen door een medicijn? Stop nooit zomaar met je medicatie, maar raadpleeg eerst je arts.

5. Je eet veel koolhydraten

Koolhydraten geven je lichaam energie. Je vindt ze onder andere in gezonde producten, zoals volkorenbrood en -pasta, aardappels, peulvruchten en groente en fruit. Minder gezonde producten met koolhydraten zijn frisdrank, snoep en koek. “Koolhydraten zijn onze nummer één brandstof, maar zorgen er ook voor dat je vocht vasthoudt”, legt Harnam uit. “Niet alle koolhydraten die we binnenkrijgen worden direct gebruikt als energie. Deze worden opgeslagen als reserve en bewaard in de vorm van glycogeen. Voor elke gram glycogeen houd je bijna drie gram vocht vast.” Van koolhydraten op zich word je niet dik, al denken veel mensen dat wel. “Als je koolhydraten schrapt uit je voeding, zie je dit snel terug op de weegschaal. Mensen zijn hierdoor geneigd om te geloven dat koolhydraten slecht voor je zijn. Je verliest alleen geen vet, maar vocht.”

Lees ook: Dit zijn de 7 gezondste koolhydraten volgens de diëtist

6. Je hebt intensief gesport

Het klinkt misschien wat tegenstrijdig, maar een intensieve work-out kan je tijdelijk wat zwaarder maken. Ook daarbij is het vasthouden van vocht de oorzaak. “Door te sporten, komen er kleine scheurtjes in je spieren. Dat is goed, want dat helpt je spieren te herstellen en sterker te worden. Om dat herstelproces goed te laten verlopen, houden je spieren vocht vast. Vergelijk het met een natte spons, die zwaarder is dan een droge spons. Dat geldt ook voor je spieren na een zware work-out.”

Tip van de redactie

Intermittent fasting is voor velen de oplossing voor gezond gewichtsverlies, minder keuzestress en een fitte levensstijl. Maar hoe pak je het aan in de praktijk? Hannah Vreugdenhil, ervaringsdeskundige en levensstijlcoach, geeft in dit boek een plan waar je direct mee aan de slag kunt. Voor meer informatie klik op onderstaande button.

TEKST MAIKE ABMA
BEELD GETTY IMAGES