Wanneer heb je ernstige obesitas?

13 mei 2024

Ziekelijke obesitas, ook bekend als morbide obesitas, is een ernstigere vorm van obesitas waarbij het risico op gezondheidsproblemen aanzienlijk toeneemt. Maar wanneer heb je ernstige obesitas?

Obesitas, ook wel bekend als zwaarlijvigheid, is een medische aandoening waarbij iemand een overmatige hoeveelheid lichaamsvet heeft. Dit wordt meestal beoordeeld aan de hand van de body mass index (BMI), die het gewicht van een persoon in verhouding tot hun lengte plaatst. Een BMI van 30 of hoger wordt algemeen beschouwd als obesitas. Maar wanner spreken we over ernstige of ziekelijke obesitas?

Ziekelijke obesitas, ook bekend als morbide obesitas, is een ernstigere vorm van obesitas waarbij het risico op gezondheidsproblemen aanzienlijk toeneemt. Het wordt meestal gedefinieerd als een BMI van 40 of hoger, of een BMI van 35 of hoger in combinatie met ernstige gezondheidsproblemen die verband houden met obesitas, zoals diabetes type 2, hoge bloeddruk, slaapapneu of ernstige gewrichtspijn.

Wat is het verschil tussen overgewicht en obesitas?

Mensen met ziekelijke obesitas hebben een verhoogd risico op ernstige gezondheidscomplicaties, waaronder hartaandoeningen, beroertes, bepaalde vormen van kanker en vroegtijdig overlijden. Het is belangrijk om deze aandoening serieus te nemen en indien mogelijk gezonde levensstijlveranderingen aan te brengen om het risico te verminderen en de gezondheid te verbeteren.

Hersenen mensen met obesitas reageren anders op volle maag. Dit blijkt uit onderzoek van het AmsterdamUMC in 2023. “Dit sluit aan bij verhalen van patiënten die onvoldoende voelen dat ze gegeten hebben en daardoor meer eten dan ze nodig hebben” zegt onderzoeker en hoogleraar inwendige geneeskunde Mireille Serlie van het AmsterdamUMC tegen Nos.nl.

Obesitas in Nederland

In Nederland heeft maar liefst 15 procent van de volwassenen ernstig overgewicht (obesitas). Dit onderzoek toont volgens de onderzoekers aan dat zij een communicatiestoornis hebben tussen het maagdarmstelsel en de hersenen. “Zij krijgen vaak het verwijt dat ze te weinig discipline hebben, maar we beginnen steeds beter te begrijpen waarom afvallen zo lastig kan zijn.”

Darmflora

Mensen met ernstig overgewicht blijken daarnaast een karakteristieke darmflora te hebben en de darmflora van mensen met overgewicht gaat samen met zowel een lokale ontsteking in de darm als een algehele ontsteking in het bloed. Iets dat al uit eerdere onderzoeken bleek. Een verklaring hiervoor kan zijn dat de Panethcellen, cellen in de dunne darm die mede verantwoordelijk zijn voor de samenstelling van de darmflora, bij obese mensen minder antimicrobiële eiwitten bevatten.

Experiment

Aan het onderzoek deden zestig proefpersonen mee. De helft van hen had een gezond gewicht, de andere helft obesitas (een bmi boven de 30). Via een slangetje in de neus kregen zij voedingsstoffen: glucose (suiker) of vet. Een controlegroep kreeg alleen kraanwater toegediend. Vervolgens keken de onderzoekers naar de hersenscans van de proefpersonen om te zien wat er in de maag van deze mensen gebeurde nadat ze een van deze vloeistoffen (suiker, vet, water) hadden gekregen. En daar zagen zij een groot verschil tussen obese en niet-obese proefpersonen.

Lees ook: samenwonen is een dikmaker

In de scanner

Proefpersonen met een gezond gewicht die suiker of vet kregen toegediend lieten een hersenactiviteit zien in de gebieden die eetlust en voedselinname regelt. Ook kwam er dopamine vrij, een stof die het lichaam een plezierig gevoel geeft. Bij de obese proefpersonen bleek die hersenactiviteit uit en kwam er ook geen dopamine vrij. “De hersenen registreerden dus niet dat er voedsel in de maag zat. Ook zagen we geen extra dopamine vrijkomen nadat er vet in de maag belandde,” zegt serie.

Conclusie

Mensen met overgewicht krijgen vaak het verwijt dat elk pondje door het mondje gaat. Maar het onderzoek laat duidelijk zien dat mensen met obesitas niet op zichzelf kunnen vertrouwen als het gaat over de vraag of ze vol zitten of niet. Mensen met overgewicht maken meer hongerhormonen aan en gemiddeld minder verzadigingshormonen. Dat zorgt er voor dat ze makkelijker door eten, waar dunnere mensen stoppen omdat ze het gevoel hebben genoeg gegeten te hebben.

Kritiek

Kritiek is er ook op het onderzoek. De Nos vroeg voedingsonderzoeker Paul Smeets van de Universiteit Wageningen om commentaar: “Het aantal deelnemers is klein en je kunt dit onderzoek niet vertalen naar iedereen met obesitas. Het laat namelijk ook zien dat er binnen de groep mensen met obesitas aanzienlijke verschillen zijn in hoe hun hersenen reageren. Net als binnen de groep met een gezond gewicht.”

10% afvallen

Het onderzoek kreeg overigens nog een opvallende uitbreiding. Mensen met overgewicht werd na het eerste experiment gevraagd om een dieet te volgen om tien procent van hun lichaamsgewicht kwijt te raken. Toen zij daarna opnieuw de scanner in gingen bleek dat er niets in hun hersenen veranderden. Nog steeds reageerden ze trager op een volle maag dan de mensen met een gezond gewicht. De conclusie daarvan zou kunnen zijn dat het niet makkelijk is om af te vallen omdat het lichaam tijd nodig heeft om zich aan te passen aan een nieuwe situatie met een gezonder gewicht.

Zo pak je obesitas aan

Lees ook: diabetes type 2: kans dat je het hebt zonder dat je het weet

Lees ook: wat is een gezond bmi?

Tip van de redactie

De bestseller Afvallen met gezond en vooral lekker eten bevat 8 complete weekmenu’s, 40 heerlijke recepten en een schat aan informatie over afvallen in het algemeen. Volg de weekmenu’s, proef de recepten en ontdek zelf hoe je afvallen en lekker eten perfect met elkaar kunt combineren. Voor meer info klik op onderstaande button.

TEKST MANON DALEMANS

BEELD GETTYIMAGES