Wist jij dit al over je bloed?
1 december 2022
Wist je dat er best veel mensen zijn die de bibbers krijgen van bloed, en dat vier procent zelfs een regelrechte fobie heeft? Tijd voor een nieuwe point of view: want bloed doet zo veel voor je lijf.
Dit is wat bloed doet:
Je lichaam in leven houden
Door een vrouwenlichaam stroomt ongeveer vierenhalve liter bloed. In een uurtje tijd circuleert het ongeveer zestig keer door al je aderen. Het voorziet je organen van zuurstof en ander voedsel, voert afvalstoffen uit je lichaam en houdt je hersenen in leven, zodat je kunt denken en bewegen. “Zonder bloed is er geen leven mogelijk, en zeker geen gezond leven”, zegt de Belgische professor Marc Boogaerts, een autoriteit op het gebied van hematologie en stamcelonderzoek. “Zonder bloed zijn je hersenen een vettige blubber waar geen leven in zit. Je hart zou een drooggelegde pomp zijn die het niet meer doet. Je nieren worden een filter dat is opgedroogd. En zonder bloed kunnen je zintuigen niet functioneren, dus er is ook geen zicht.”
Lees ook: ‘Heel veel bloedweetjes op een rij‘
Signalen oppikken
Bloed is ook een goede spiegel van wat er allemaal gebeurt in je lichaam, want het komt terecht in alle uithoeken. “Het kan op alle mogelijke plekken signalen oppikken die belangrijk zijn als er iets verkeerd gaat”, vertelt Boogaerts, die zijn jarenlange kennis onlangs heeft gebundeld in het boek Bloed. Een geschiedenis. “Heb je een infectie aan je grote teen, dan zal je bloed dat opmerken en afweerstoffen laten aanmaken. Maar we weten tegenwoordig ook dat veel soorten kanker een beetje DNA afgeven in het bloed, waardoor we ze makkelijker kunnen opsporen. Uit een klein beetje bloed kunnen we dus al veel opmaken.
Dat begint al op jonge leeftijd, in de vorm van de hielprik een paar dagen na de geboorte. Zo is meteen duidelijk of er sprake is van bijvoorbeeld virussen of afwijkingen.” Het fijne van bloed is dat het makkelijk verkrijgbaar is. Als een specialist een stukje hart of bot van dichtbij wil bekijken, is dat een hele opgave. Maar niemand kijkt vreemd op als er een buisje bloed wordt afgenomen. “Eén druppel is al genoeg voor uitgebreid onderzoek”, zegt Boogaerts, die al zijn hele leven een fascinatie heeft voor bloed. “Een tekort aan bloedplaatjes, een teveel aan witte bloedcellen of misschien is er iets aan de hand met het plasma. Bloed heeft altijd al een belangrijke rol gehad in de wetenschap, en die rol is nog lang niet uitgespeeld.”
Bloedcellen en plasma
De grote vraag is: hoe krijgt bloed dat allemaal voor elkaar? “Dat zit ’m grotendeels in de vernuftige samenstelling”, zegt Bas Wouters, internist-hematoloog in het Erasmus MC. Hij legt uit dat bloed een vloeibaar weefsel is, dat voor 55 procent bestaat uit bloedplasma. Plasma is het vloeibare deel van bloed en bestaat uit een combinatie van water (93 procent) en onder meer zouten en eiwitten (7 procent). Het heeft een belangrijke rol bij het vervoer van stoffen, de stolling van bloed en het constant houden van de situatie in je lichaam. “Als bloed in beweging is, drijven de bloedcellen rond in het plasma”, vertelt Wouters. “Zou je bloed stilstaan in je lichaam, dan scheidt het zich in twee lagen: bovenin zit het plasma, onderin drijven de bloedcellen rond.”
Lees ook: ‘Zo werkt een bloedtransfusie‘
Rode bloedlichaampjes
De bloedcellen worden gemaakt door stamcellen in het beenmerg van de ribben, de wervels, het borstbeen en het bekken. Ze zijn onderverdeeld in drie types, waarvan er elke minuut 350 miljoen worden aangemaakt: rode bloedlichaampjes, witte bloedlichaampjes en bloedplaatjes. Wouters: “Het grootste deel van de bloedcellen bestaat uit rode bloedcellen, een soort vrachtwagentjes die vanuit de longen zuurstof rondbrengen en kooldioxide afvoeren. Hun belangrijkste onderdeel is hemoglobine, een ijzerhoudend eiwit dat de rode bloedlichaampjes hun rode kleur geeft en waaraan het zuurstof bindt. Een tekort aan rode bloedcellen leidt tot bloedarmoede. Zou je helemaal geen rode bloedlichaampjes hebben, dan krijg je geen zuurstof meer en kun je niet leven.”
Goed bloed
Als je weet wat bloed allemaal doet, begrijp je ook hoe cruciaal het is om gezond bloed te hebben. Heb je te weinig rode bloedcellen, dan word je bleek en heb je geen energie meer. Kamp je met een tekort aan witte bloedcellen, dan ligt je immuunsysteem op z’n gat en krijg je makkelijker infecties. Zijn er niet voldoende bloedplaatjes, dan werkt je stolling niet goed en blijf je bloeden. Bloed is ongelofelijk belangrijk, en er kan nogal wat misgaan. Lang niet alles heb je in de hand, maar je kunt je bloed wel een zetje in de goede richting geven.
Regelmatig bewegen
“Dit helpt om je bloed gezond te houden, want tijdens het trainen maak je rode bloedcellen aan”, zegt moleculair bioloog en hoogleraar Ruud Delwel, die in het Erasmus MC op de afdeling hematologie werkt. “Die rode bloedcellen zorgen ervoor dat er meer zuurstof naar je spieren wordt getransporteerd, waardoor je doorbloeding verbetert en je je fitter en energieker zult voelen dan wanneer je niet sport.”
Lees ook: ‘Bloed doneren? Dit moet je weten’
Gezond eten
Ook voeding speelt een rol bij het welzijn van je bloed. Een gezond eetpatroon bevat niet te veel zout, veel groentes en weinig verzadigd vet en alcohol. Delwel: “Krijg je onvoldoende of de verkeerde bouwstoffen binnen, dan kan dat leiden tot bepaalde tekorten die je vaak terugziet in het bloed. Denk bijvoorbeeld aan een tekort aan foliumzuur, vitamine B12 of ijzer – stuk voor stuk belangrijke bouwstoffen voor bloedcellen. Een evenwichtig, gebalanceerd eetpatroon is daarom van belang, maar je kunt niet voorkomen dat de kwaliteit van je bloed wat achteruitgaat als je ouder wordt. Dat is een natuurlijk proces waar je zelf niets tegen kunt doen.
Tekst Fleur Baxmeier | Beeld getty images, shutterstock
Genoten van dit artikel? Dit artikel stond in het blad Santé, dat maandelijks in de winkel ligt!
Tip van de redactie
Samsung Galaxy Watch4
