Home
Gelukkig
Hoe ideaal (en haalbaar) is een 6-urige werkdag?

Hoe ideaal (en haalbaar) is een 6-urige werkdag?

4 november 2022

Nog maar 6 uur per dag werken, terwijl je hetzelfde verdient en net zo productief bent. Klinkt ideaal. Maar is het dat ook? Journalist Fleur probeert al haar klussen een week lang in minder tijd te proppen. Hoe prettig is dat? En is het überhaupt een haalbare zaak voor mensen met een kantoorbaan?

Het is 15 uur ’s middags. Het snerpende geluid van mijn wekker klinkt uit m’n telefoon. Niet als reminder dat ik een telefonisch interview of meeting heb, welnee. Ik ben klaar voor vandaag! Niet letterlijk als in: al het werk is af. Maar wel in de zin dat ik er 6 uur op heb zitten. Een beetje schuchter stop ik mijn laptop in m’n tas, me bewust van de vragende blikken van mijn collega’s. Drie dagen per week zit ik op deze redactie en onze werktijden schommelen tussen 8:30 uur ’s ochtends en 17 uur ’s middags. Gaat iemand eerder weg, dan is dat vanwege een afspraak buiten de deur of een incidenteel tandartsbezoek. Niemand stopt ooit om 15 uur al met werken. Behalve ik dan, deze week. En ja, dat voelt best gek.

Het is eigenlijk de schuld van de Zweden dat ik dit experiment doe, want dat land was trendsetter als het gaat om het uitvouwen van de 6-urige werkdag. Alweer tien jaar geleden was het Zweedse servicecentrum van Toyota in Göteborg een van de eerste bedrijven die het arbeidsritme omgooide. Aanleiding: te lange wachttijden voor de klanten, terwijl de technici al loeihard werkten. Bedrijfsleider Martin Banck zocht een betaalbare oplossing en kwam uit op een 6-urige dienst voor de monteurs, waarbij de werkplaats 12 uur achter elkaar open blijft. En dat werkte! De productiviteit verhoogde, er werd meer winst gemaakt, werknemers waren minder moe en gestrest en klanten waren tevredener. #winning op alle vlakken.

“Het is eigenlijk de schuld van de Zweden dat ik dit experiment doe”

In navolging van de Toyota-garage voerden ook veel andere Zweedse bedrijven de 6-urige werkdag succesvol in. En dan was er ook nog dat wereldwijd vaak aangehaalde experiment in een verzorgingstehuis in Göteborg, dat vanwege de hoge kosten na een jaar door de gemeente werd gestopt, maar wat verder heel goed liep. De resultaten lieten duidelijk zien dat de werknemers zich na de introductie van de 6-urige werkdag fitter voelden, de patiëntenzorg verbeterde en het aantal ziekmeldingen daalde drastisch. De grote vraag is: als die 6-urige werkdag zo goed werkt dat je hetzelfde doet in minder tijd, terwijl de winst soms zelfs stijgt, waarom stappen we daar dan niet allemaal massaal op over?

Vaarwel vergaderingen

Ik weet niet hoe het bij jou zit, maar mijn dagen hebben steevast te weinig uren. Interview hier, netwerkafspraak daar, prangende deadlines, de administratie. Ik ben gek op mijn werk, dus ik vind het echt geen probleem om tot 18 uur of later door te knallen. Maar hoe lekker zou het zijn om aan het einde van de rit nog een stukje middag over te hebben? Voor een wandeling met de hond, een spontaan bioscoopbezoek of gewoon een beetje lanterfanten. De 6-urige werkdag klinkt in dat opzicht bijna als too good to be true: minder uren werken, maar net zo productief zijn en evenveel verdienen. Maar hoe prettig is zo’n 6-urige werkdag eigenlijk en is het echt zo haalbaar als de Zweden het doen voorkomen?

Ik besluit de proef op de som te nemen en probeer al m’n klussen een week lang in 6 uur per dag te klaren. Wordt dat proppen en stressen? Of kom ik als een herboren mens uit dit experiment? “Voor mijzelf was 6 uur per dag werken fantastisch,’ zegt programmamanager Janneke Kromkamp, die als test een maand lang overstapte op de 6-urige werkdag. “Ik voelde me creatiever en had veel meer mogelijkheden in een dag, zoals autorijden buiten filetijden, koken en sportmomenten inlassen. Wat dat betreft was het dus een enorme aanrader, vooral op de dagen dat ik thuiswerkte. Op mijn werk voelde ik me soms wel lullig ten opzichte van mijn collega’s dat ik om 15 uur wegging, terwijl zij nog uren moesten blijven zitten.”

Als freelancer werken

De opdrachtgever die Janneke op het moment van haar testcase had ingehuurd, reageerde ook niet meteen amused. “Ik ben freelancer, dus ik moest wel even zeggen dat ik 6 uur in plaats van 8 uur per dag ging werken. Dat vond hij niet per se leuk, ook niet toen ik zei dat mijn productie hetzelfde zou blijven. In het begin vond ik dat lastig: waar ga ik de extra vrije tijd vandaan halen? Uiteindelijk heb ik mijn agenda gewoon kleiner gemaakt: ik had minder tijd om het werk in te doen, dus ik moest steeds beslissen: doe ik dit wél of niet? Vergaderingen skipte ik, ik werkte wat vaker thuis en vermeed onnodige mails en telefoontjes. Dat gaf veel focus op wat ik aan het doen was, waardoor ik het ook nog sneller deed.”

Eenmalige investering

Het geheim van minder werken en toch hetzelfde blijven doen, zit ‘m in de tijd die we dagelijks verspillen aan nutteloze zaken. In een Engels onderzoek onder dik 2000 kantoormedewerkers gaf 60 procent van hen aan dat ze tijdens hun werk constant worden afgeleid worden door van alles en nog wat. Diverse wetenschappelijke onderzoeken onderschrijven deze inefficiënte manier van werken, waarbij e-mail en social media als grootste boosdoeners worden aangewezen. Volgens Gloria Mark, gerenommeerd onderzoeker op het gebied van afleiding, zijn werknemers zelfs elke drie minuten met iets anders bezig. Dat betekent dat je geen moment écht gefocust werkt, wat je zo een paar uur productiviteit per dag kost.

Minder werken

“Minder werken begint bij het besef dat tijd een eenmalige investering is. Als je het hebt geïnvesteerd, dan ben je het kwijt,” zegt Gerald Essers, oprichter van TIJDwinst.com. “Ik hoor mensen vaak zeggen dat ze meer in het nú willen leven, maar in de praktijk gaat hun tijd op aan allerlei andere dingen.” Guilty as charged, want hoe vaak komt het niet voor dat ik ’s middags ineens een half uur verder ben na een rondje Facebooken-op-de-automatische-piloot? De hele ochtend bezig ben met het versturen, lezen en opnieuw beantwoorden van een onophoudelijke stroom e-mails? Of dat ik een uur bij een vergadering heb gezeten waar ik geen jota wijzer van ben geworden? Wég met die stoorzenders – en wel meteen!

Op m’n eerste 6-urige werkdag heb ik alle vergaderingen en afspraken die niet écht noodzakelijk uit m’n agenda geveegd. Ik heb m’n social media geblokkeerd met de tool Strict Workflow, m’n meldingen voor e-mail uitgezet en WhatsApp op de stille modus geparkeerd. Rúst! Om me ongestoord te concentreren op dat wat er vandaag op de to do-lijst staat: een interview met Douwe Bob uitwerken, vragen bedenken voor Gerard Spong en deskundigen zoeken die iets kunnen vertellen over de tiny houses-trend. Normaal gesproken genoeg voor een dagvullend programma, nu taken die binnen 6 uur gedaan moeten worden. Ga ik dat halen? En hoe bevalt het om non-stop bezig te zijn met maar één ding: mijn werk?

“Op mijn werk voelde ik me soms lullig ten opzichte van mijn collega’s dat ik om 15 uur wegging”

Relaxte staat van zijn

Drie dagen later. De eerste dag moest ik er erg aan wennen dat ik niet even lekker op Instagram of Twitter kan snuffelen als ik daar zin in had. Ook kreeg ik een verhoogd stressniveau van het niet-kunnen checken van m’n e-mail. Wat als er nou net iets héél belangrijks was binnengekomen? Of als een opdrachtgever me dringend nodig had? De oplossing: m’n mail op gezette tijden – om 11:00 uur, om 13:00 uur en nog een keer aan het eind van de werkdag – controleren in plaats van elke paar minuten. Dat werkt heel goed, want daardoor kan ik steeds een paar uur ongestoord en dus efficiënter werken. Bijkomend voordeel: paniekmails en brandjes hebben zichzelf in die tijd vaak uit zichzelf alweer opgelost.

Nog groter voordeel

Een ander en nog veel groter voordeel: ik voel me na m’n werkdag niet opgebrand, maar energiek. Wat goed uitkomt, want door mijn verkorte werkdag heb ik ineens tijd over om van alles en nog wat te ondernemen. Zo drink ik in de namiddag een koffie met een vriendin en pak ik een yogales mee. Dingen waar ik normaal gesproken zelden aan toekom, maar die wel zorgen voor een relaxte en gelukkige staat van zijn. En dat zorgt er weer voor dat ik de volgende dag fris en fruitig achter mijn computer kruip. Toch? “Dat idee is zo gek niet, want het herstel na een werkdag is cruciaal voor ons algehele welzijn,” zegt Marc van Veldhoven, hoogleraar Werk, Gezondheid en Welbevinden aan de Universiteit van Tilburg.

“Ons lichaam zit subtiel in elkaar,” aldus Van Veldhoven. “Je wordt suf wakker, omdat er geen adrenaline in je lijf zit. Na een kop koffie en wat beweging gaat de pomp aan en voel je je al beter, omdat er hormonen worden geactiveerd en de adrenaline gaat stromen. De piek bereik je op een normale dag al rond het middaguur. Daarna gaat de pomp alweer grotendeels uit, omdat je anders ’s nachts niet kunt slapen. Bij mensen die te lang doorwerken, zie je dat de pomp blijft doorgaan. Voor een avondje is dat niet erg, maar wel als je het weken achter elkaar doet. Je slaapt slechter, raakt uitgeput, gaat fouten maken, kunt je niet concentreren en loopt risico op een burn-out en zelfs hartklachten.”

Oeverloze kletspraatjes

Eerlijk is eerlijk: op thuiswerkdagen gaat de 6-urige werkdag me makkelijker af dan op de redactie. Mijn opdrachtgever vindt het weliswaar prima dat ik er een weekje mee experimenteer, m’n collega’s begrijpen er maar weinig van. Ik elke middag leuke dingen doen, zij doorwerken onder het systeemplafond. Dat ís ook een beetje een scheve verhouding. “Om die reden ben ik na mijn experiment van een maand weer teruggegaan naar de 8-urige werkdag,” zegt Janneke Kromkamp. “Ik ben fervent voorstander van de 6-urige werkdag, maar dan moet iederéén het doen. Dan kun je met z’n allen beslissen om te stoppen met vergaderingen van een uur en oeverloze kletspraatjes over het afgelopen weekend of de vakantie.”

Zolang je de enige bent die de 6-urige werkdag integreert, zwem je een beetje tegen de stroom in. Het lukt me in die ene week prima hoor, om overbodige prikkels, stoorzenders en meetings te elimineren. Kwestie van zeggen dat ik écht geen tijd heb, een koptelefoon opzetten terwijl ik bezig ben en alleen koffie pakken als er niemand anders in de buurt van de automaat staat. Maar om nu te zeggen dat ik dat een heel gezellige manier van werken vind? Nee. Het is heel bevredigend om al je taken in zes uur te kunnen afvinken, maar soms is het óók fijn om een taartje te eten met de jarige job van de marketing, een liedje op te zoeken op YouTube en even te polsen hoe het is met de zieke vader van collega X.

XXL vrije tijd

Aan de andere kant wil ik de 6-urige werkdag niet helemaal laten schieten, want ik heb volop genoten van mijn XXL vrije tijd. Zoals een vriend – niet het meest ambitieuze type – jaren geleden al eens tegen me zei: “Je leeft niet om te werken, je werkt om te leven.” En ook al is mijn werk zo leuk dat ik het vaak niet zie als werk, het blijkt toch ook heerlijk om iets helemaal voor mezelf te doen. Om 16 uur ’s middags in bad gaan liggen. Of de nieuwste Karen Slaughter lezen op de bank. Ik kies daarom voor de gulden middenweg: op thuiswerkdagen gaat de laptop na 6 uur dicht, op redactiedagen houd ik het op 8 uur. Zonder gescroll op social media, mét praatjes bij de koffieautomaat. Gewoon, omdat het kan.

“Ik voel me na m’n werkdag niet opgebrand, maar energiek”

Gooi je werkweek om

“Alle deskundigen zijn het erover eens dat echte creativiteit pas loskomt op het moment dat je even niets doet, lummelt of je gedachtes de vrije loop laat,” zegt Gerhard Hormann, die in z’n boek De omgekeerde werkweek pleit voor een weekend dat al op woensdag begint. “Daar heb je vrije tijd voor nodig, maar met een 6-urige werkdag raakt die vrije tijd wel erg versnipperd. Ik zou eerder adviseren om een lekker lang weekend te organiseren, of de werkweek doormidden te knippen met een vrije woensdag. Zodat je dag helemaal kunt invullen zoals je dat zelf wilt. Volgens mij levert dat een grotere winst op dan elke dag twee uurtjes eerder vrij zijn.”

Minder werken, hoe dan?

Werk vaker thuis of in een koffietentje. Je zult zien hoe veel sneller je werkt zonder de afleiding van collega’s en vergaderingen.
Zwengel je social media pas ’s avonds aan en check je e-mail alleen op vaste tijdstippen op de dag, niet elke paar minuten.
Deel je tijd efficiënt in: van 10 tot 11 uur deze taak, van 11 tot 12 uur deze taak. Zo weet je wat je te doen staat en ga je vanzelf sneller werken.
Zet op je werk een koptelefoon op als je iets moet doen waarbij je je volle concentratie nodig hebt. Doe ‘m pas af als je klaar bent.
Leg je smartphone op een plek uit je buurt. Zodat je ‘m kunt horen als er iemand belt, maar je niet elke seconde je apps kunt checken.

Tekst: Fleur Baxmeier / Beeld: Getty Images