Bang om aan te komen tijdens de feestdagen? We hebben goed nieuws

Tekst: Redactie Santé

19 december 2025

Kerstkransjes, oliebollen, bittergarnituur. Wijntje hier, cocktail daar… In december snoepen en drinken we vaak meer dan normaal. Hoe erg is het als je je tijdens de feestdagen even laat gaan?

We hebben goed nieuws voor je: met een beetje meer eten tijdens de feestdagen is niks mis. Veel belangrijker is je basiseetpatroon, de rest van het jaar. Bovendien: wanneer je altijd redelijk gezond eet, heb je tijdens de feestdagen waarschijnlijk niet eens de behoefte om je volledig op het kerstbuffet te storten. Als je altijd superstreng bent op alles wat je in je mond stopt, is de kans wel vrij groot dat je je op feestjes niet kunt bedwingen. Veel groter dan wanneer je de rest van het jaar een gezond eetpatroon hebt, zonder hongeren en jezelf zo nu en dan iets lekkers gunt.

Spijsvertering

Raak dus niet meteen in paniek als de weegschaal na een riant kerstdiner met alcoholische versnaperingen extra kilo’s aangeeft: dit is – gelukkig – lang niet allemaal nieuw lichaamsvet. Het komt vooral doordat je extra vocht vasthoudt, omdat je meer zout hebt binnengekregen en doordat er nog te verteren voedsel in je maag en darmen zit. Het klinkt niet zo feestelijk, maar als je je tegoed doet aan veel en vet eten én er ook nog aardig wat alcohol bij drinkt, heeft je lichaam het wel zwaar. Je lever heeft 1 tot 1,5 uur nodig om een glas alcohol te verwerken. Na 6 glazen alcohol is je lever de hele nacht zoet, waardoor hij niet toekomt aan de spijsvertering of ander herstel. Drink dus liever elke avond 1 wijntje dan op een kerstborrel diezelfde hoeveelheid in één keer. Of kies voor een aperitief zonder alcohol (mocktail).

40-plusser?

Als je de dag na je uitspatting je gewone, gezonde eetpatroon weer oppakt, zijn de kerstkilo’s er meestal na 1 à 2 dagen weer af. Ben je ouder dan 40? Dan kán dat met de jaren wel steeds lastiger worden. Dat komt doordat je stofwisseling langzaam maar zeker vertraagt en je spierweefsel afneemt, waardoor je steeds een beetje minder energie verbruikt. Het is dus sowieso goed om je eetpatroon aan te passen aan je leeftijd: als je altijd hetzelfde eetpatroon aanhoudt, kom je elk jaar ongeveer 1 kilo aan.

Lees ook: ‘Kerstmenu voor iedereen: 5 slimme foodswaps voor noten, ei, gluten, zuivel’

Wintervetlaagje

In de wintermaanden komen we sowieso 0,5 tot 3 kilo aan. Omdat er dit seizoen n de natuur minder voedsel te vinden is, is je lichaam alerter op energiegebrek dan in de zomer. Daarnaast heb je bij kou een extra vetlaagje nodig om warm te blijven. En dus zet je lichaam zich op standje bufferen en krijg je zin in stevige kost. Hoewel de winters in Nederland dankzij de verwarming en eten in overvloed geen ontberingen meer zijn, dringt ons oersysteem er nog wél op aan om te gaan hamsteren. Je lichaam maakt meer hongerhormonen (ghreline) aan, waardoor je sneller trek krijgt. En je maakt minder verzadigingshormonen (leptine) aan, zodat het langer duurt voordat je verzadigd bent en dit korter aanhoudt.

7000 calorieën

Je komt dus echt niet meteen aan na een avondje over de schreef gaan. Om 1 kilo lichaamsvet aan te maken, moet je maar liefst 7000 kilocalorieën te veel eten. Dat lukt de meeste mensen niet in een dag. Maar stel dat je tijdens de kerstvakantie 2 weken lang elke dag 500 kilocalorieën meer eet dan je lijf nodig heeft, dan kun je inderdaad 1 kilo vet aankomen. Op de weegschaal vertaalt zich dit in ongeveer 1,5 tot 2 kilo erbij, omdat je ook meer vocht vasthoudt. Deze kilo’s zijn een stuk hardnekkiger dan incidentele pretkilo’s en krijg je er met een paar balansdagen niet af. Om 1 kilo opgeslagen lichaams- vet te verbranden, moet je namelijk evengoed 7000 kilocalorieën minder innemen dan je verbruikt. En dat is niet zomaar even gefikst met een paar dagen op rantsoen.

Detoxen?

Is detoxen in aanloop naar de feestdagen of juist erna een goed idee? Kort gezegd: nee. Met een detoxkuur maak je vooral je darmen leeg en raak je vocht kwijt, waardoor het lijkt of je in korte tijd veel afvalt. Je lichaam went dan bovendien aan weinig voedsel en vooral aan weinig vet, suiker en zout. Als je daarna weer gewoon eet of zelfs meer, slaat je lichaam de voeding eerder op in vetcellen. Dan heb je júíst kans dat er nieuwe vetcellen bij komen. En bij vetcellen geldt helaas: hebben is houden. De vetcellen die je aanmaakt, raak je niet meer kwijt. Hoe meer vetcellen je hebt, hoe lastiger het dus is om op gewicht te blijven. Een veel gezondere optie is om in de weken voor en na de feestdagen wat meer op je voeding te letten. Een goede balansdag bevat ongeveer 20 procent minder kilocalorieën dan je gewend bent.