Hond of kat aaien op vakantie? Beter van niet: dít moet je weten over rabiës
29 juni 2023
Grijp jij iedere kans aan om een schattige puppy te aaien of je gezicht in de vacht van een knorrende kat te begraven? Heerlijk, maar op vakantie is het flink oppassen. In sommige landen heerst namelijk rabiës ofwel hondsdolheid. En dat wil je écht niet krijgen.
Rabiës, ook wel hondsdolheid genoemd, is een levensgevaarlijke infectieziekte die wordt veroorzaakt door een virus. Je krijgt het van een beet, krab of lik van een geïnfecteerd dier. Kleine opluchting: de ziekte gaat alleen over van dier op mens en niet van mens op mens. Vooral honden, vleermuizen, vossen en katten hebben er last van.
Wereldwijd de klos
Rabiës komt wereldwijd voor, behalve in Nieuw Zeeland, Antarctica, delen van Oceanië, Japan en een aantal Europese landen. Jaarlijks sterven er in totaal zo’n 50.000 mensen aan, volgens het RIVM. In Nederland waren dat de afgelopen veertig jaar maar vier en gelukkig komt rabiës hier nauwelijks voor. Dat betekent helaas niet dat je geen risico loopt. In populaire vakantielanden als Marokko, Turkije, Egypte, Thailand en Zuid-Afrika kun je zomaar de klos zijn.
Twee soorten rabiës
Er zijn twee soorten van het rabiësvirus, namelijk de klassieke variant en vleermuizenhondsdolheid. Die laatste komt ook voor in Nederlandse vleermuizen, maar is zeldzaam. Rabiës komt je lichaam binnen via een wondje en kan vervolgens in je zenuwbaan komen, waarna het het zenuwstelstel aantast. De eerste symptomen zijn griepachtig, zoals koorts. Vervolgens kunnen er spierkrampen, verlammingsverschijnselen en uiteindelijk slik- en ademhalingsproblemen ontstaan. Onbehandeld is rabiës altijd dodelijk. Ai!
Van geen kwaad bewust
Juist doordat Nederlanders niet zo bekend zijn met de infectieziekte, weten we niet altijd dat we gevaar lopen of wat we moeten of doen bij een beet, krab of lik van een vreemd dier. Zo ook Jennifer*, die met haar zoon vakantie vierde in Turkije. Rondom het hotel liep een zwerfkat die achteraf gezien duidelijke symptomen vertoonde van de ziekte, namelijk schuwheid, kwijlen en doorgezakte achterpoten. “De kat maakte een uithaal en krabde mij op drie vingers”, vertelt Jennifer. Op dat moment was ze zich van geen kwaad bewust. “Ik stond niet stil bij het ‘onschuldige’ wondje, tot mijn moeder mij wees op rabiës. Of ik er niet toch eens naar zou laten kijken?”
Duur en schaars
Gelukkig had ze een foto gemaakt van de bewuste kat en kon ze snel hulp vragen in Turkije. Daar bleken niet alle middelen voor de behandeling beschikbaar, op een aantal injecties na. Om (mogelijke) rabiës goed te behandelen, heb je namelijk vier injecties én een toediening van menselijk antirabiës-immunoglobuline (MARIG, of in het Engels HRIG) nodig, volgens GGD Amsterdam. Het medicijn MARIG is echter schaars en duur en daarom buiten Europa amper te krijgen. Er is nog een derde middel dat soms beter verkrijgbaar is, namelijk PARIG (paarden antirabiës-immunoglobuline).
Snel naar huis
“Ik heb de alarmcentrale van de GGD gebeld en zij hebben geregeld dat ik zo snel mogelijk terug naar Nederland kon. Via hen heb ik bij de huisarts de overige medicijnen kunnen krijgen.” De schrik zit er goed in bij Jennifer. “Als mijn moeder me niet had getipt, had ik niet stilgestaan bij zo’n krab en was ik nooit naar de huisarts gegaan. Mijn zoon heeft kittens geaaid op straat in Turkije… De volgende keer moeten we daar écht mee oppassen.”
Als iemand die al tien jaar Turkije bezoekt als toerist, had ze graag eerder willen weten hoe gevaarlijk het virus is. “Eigenlijk zou informatie over rabiës standaard bij je boeking naar een risicoland moeten zitten. Juist omdat een lik of krab van zo’n beestje zo onschuldig lijkt.”
Tips om rabiës te voorkomen
- Vermijd contact met huisdieren als honden en katten in landen waar rabiës voorkomt
- Raak ook geen apen, vleermuizen en vossen aan
- Geef dieren geen eten
- Raak geen dode en zieke dieren aan
- Laat je inenten tegen rabiës vóór je op reis gaat, indien nodig. Als je ingeënt bent heb je (na een risicovolle krab, lik of beet) geen antirabiës-immunoglobuline nodig en maar twee in plaats van de vier vaccinaties.
Bron: RIVM
Wat doen als je vermoedt dat je rabiës hebt opgelopen?
- Maak de wond zeker 15 minuten schoon met een borsteltje, water en zeep
- Ontsmet de wond met alcohol (70%) of jodium
- Ga direct naar een arts, of sowieso binnen 24 uur zodat er genoeg tijd is voor onderzoek en het bestellen van het antiserum. Ben je in het buitenland? Bel dan ook de alarmcentrale van de GGD. Het nummer staat achter op je zorgpas.
- Ziet ook de arts kans op rabiës? Dan is behandeling zo snel mogelijk nodig. De arts zal dan vaccinaties en antistoffen toedienen.
- Licht de plaatselijke politie over het voorval in, vooral als het gaat om een zwervend dier.
Bron: GGD Amsterdam
Bronnen: GGD Amsterdam, RIVM / *De echte naam van Jennifer is bij de redactie bekend.
