Zo verhoog je je weerstand

1 november 2023

Hoe werkt je immuunsysteem precies en kun je het zelf versterken? Het antwoord op die tweede vraag is ja, stelt immunoloog Ger Rijkers. En hoe je dat doet, dat lees je hier.

Wat is je immuunsysteem?

“Je immuunsysteem is een ingenieus systeem dat je lichaam beschermt”, legt Ger Rijkers, medisch immunoloog en hoogleraar biomedische wetenschappen aan het University College Roosevelt in Middelburg uit. “Maar het lastige is: je kunt het niet aanwijzen, zoals je dat bijvoorbeeld wel kunt met je lever. Het zit op verschillende plekken, omdat het je hele lichaam moet beschermen.” De belangrijkste afweertroepen van je lijf zijn het beenmerg, de thymus, milt, lymfeklieren en darmen.

Bestaat er goede en slechte weerstand?

“Ja, er bestaan grote verschillen in weerstand tussen mensen. En dat heeft meerdere oorzaken. Al voor je geboorte, in de baarmoeder, wordt de basis gelegd voor je immuunsysteem. En die basis is bij iedereen hetzelfde. Maar de baarmoeder is een ‘steriele’ omgeving, je komt voor je geboorte nog niet in aanraking met ziekteverwekkers. Daarom noemen we je immuunsysteem dan ‘naïef’. Na je geboorte moet je immuunsysteem meteen op volle kracht laten zien wat het waard is, want dan liggen er overal ziektemakers op de loer. Komt er zo’n ziekteverwekker voorbij, dan wordt een baby ziek of verkouden, maar ondertussen knutselt je lichaam een leger aan lymfocyten met speciale receptoren erop die reageren op dat specifieke virus of die bacterie. Zo wordt de verkoudheid of griep verslagen.

Weerstand verhogen

Het knappe van het immuunsysteem is dat je lichaam een paar van die ‘verbouwde’ lymfocyten bewaart: dat zijn je geheugencellen. Komt datzelfde virus of die bacterie nog eens voorbij, dan gaan die cellen meteen aan het werk en verslaan ze die voordat je ziek wordt: je bent dan immuun. Hoe meer van die geheugencellen je hebt, hoe beter je beschermd bent tegen virussen en bacteriën. Want hoe meer ziekteverwekkers je lichaam herkent, hoe sneller ze getackeld worden. In de ideale wereld zou iedereen dus geheugencellen hebben tegen élke ziektemaker. Maar het kan per persoon verschillen met welke virussen je in aanraking bent gekomen. Heb ik geheugencellen tegen twintig griepvirussen ontwikkeld, dan ben ik dus minder gevoelig voor griep dan iemand die geheugencellen heeft voor tien virussen. Ik heb dus een sterkere weerstand, zou ik kunnen zeggen. Maar dat zegt weer niets over andere ziektes: het kan zijn dat die ander immuun is voor mazelen en ik niet. Of dat ik veel sneller en vaker verkouden ben. Iedereen heeft zijn eigen, unieke weerstand.”

Verschil weerstand mannen en vrouwen

“Ja, vrouwen hebben over het algemeen een iets sterker immuunsysteem dan mannen, omdat vrouwelijke geslachtshormonen het immuunsysteem een zetje geven. En word je ouder, dan verzwakt je weerstand iets. Dat komt doordat je eigenlijk te veel geheugencellen hebt verzameld: dat grote aantal verstopt dan de aanmaak van nieuwe cellen. Bovendien worden ook andere lichaamsfuncties minder als je ouder wordt, en is je lichaam dus minder goed in staat ziekteverwekkers buiten de deur te houden.” 

Hoe kun je het boosten?

“Door gezond te leven: gezond eten en ervoor zorgen dat je lichaam in een goede conditie is door voldoende te bewegen. Als je gezond en dus gevarieerd eet, krijg je voldoende vitamine C, D en de sporenelementen zink en selenium binnen en die hebben stuk voor stuk een positieve uitwerking op het functioneren van je immuunsysteem. Dat is bewezen. Vitamine-C-supplementen zijn niet per se nodig. Vitamine C vind je voldoende in koolsoorten, citrusfruit, kiwi’s, bessen en aardbeien. En omdat de Hollandse bodem van nature vol zit met zink en selenium, hoef je die sporenelementen ook niet bij te slikken als je voldoende groente en fruit eet.”

Vitamine D

“’s Zomers maak je daar onder invloed van de zon voldoende van aan, maar in de andere seizoenen niet altijd. Je kunt een tekort voorkomen door elke dag tussen 11.00 en 15.00 uur in elk geval een half uurtje in de buitenlucht te wandelen. Lukt dat niet, dan is het goed een supplement te slikken. Check wel de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid op de verpakking, sommige supplementen bevatten namelijk tot wel duizend keer zo veel en dat doet je lichaam juist geen goed.” 

En als je toch ziek wordt?

“Door even geen overmatige inspanningen te doen. Als je immuunsysteem op volle toeren aan het werk is, betekent dat dat tien procent van je lichaam keihard werkt. En dat betekent dat je dus ook minder energie hebt voor andere zaken. Je hoeft echt niet per se bedrust te houden als je daar geen behoefte aan hebt, maar een tikkeltje langzamer aan doen is wel goed voor je lijf.”

Tekst Priscilla Borgers, Beeld Getty Images

Tip van de redactie