Eerste hulp bij scheiden

De Amerikaanse scheidingstherapeut Bruce Fisher bedacht een methode om het verlies en verdriet van een echtscheiding zo goed mogelijk te verwerken. Fisher vergelijkt het scheidingsproces met het beklimmen van een berg. Scheiden? Zo overleef je het.

Scheiden brengt verdriet met zich mee en vaak een lange weg naar herstel. Scheidingstherapeut Fisher onderscheidt negentien stappen die mensen maken op weg naar herstel. De verschillende stappen leg je niet op dezelfde manier af. Er zijn dagen dat je drie stappen vooruit zet en dagen dat je er vier terug glijdt. En het beklimmen van die berg is een enorm project dat uithoudingsvermogen en inspanning vraagt. De meeste mensen hebben drie tot vijf jaar voor nodig om de hele klim af te leggen.

De eerste twee stappen zijn relatief makkelijk

De eerste twee stappen zijn gek genoeg relatief makkelijk. Fisher noemt ze ontkenning en angst. Maar die twee kunnen in het begin zo overheersend zijn, dat je niet eens zin hebt om aan je klim te beginnen. De volgende zes stappen zijn meer een soort valkuilen. Het zijn volgens Fisher de meest pijnlijke in het genezingsproces: eenzaamheid, vrienden kwijtraken, schuldgevoel of afwijzing, rouw, woede en loslaten. De eenzaamheid kan groter zijn dan je ooit hebt gevoeld. Het idee dat je voor altijd alleen zult zijn is overweldigend. En juist omdat deze fase zo pijnlijk is, heb je extra veel behoefte aan vrienden om je heen. Maar scheiden kost je gek genoeg altijd vrienden, al levert het gelukkig ook nieuwe op. Schuldgevoel komt zowel bij de verlatene voor als bij degene die de relatie heeft afgebroken. Hoewel dat niet altijd zo voelt, kun je volgens Fisher wel stellen dat waar er twee scheiden en twee schuld voelen.

Rouw is een belangrijke stap

Hoewel alle stappen bijdragen aan het genezingsproces, zijn sommige belangrijker dan andere. En rouwen is een belangrijke stap. Rouwen om het verlies kan zo overweldigend zijn dat het alle energie wegzuigt. Bovendien gaat je gevoel van eigenwaarde ernstig omlaag door een scheiding, of je je nu schuldig voelt over het feit dat jij het initiatief hebt genomen of je slecht voelt doordat je je afgewezen voelt.

En dan hebben veel mensen met een gebroken hart ook nog het gevoel dat ze altijd alleen zullen zijn. Het gevoel dat er nooit meer zo van je gehouden wordt. Of je kunt zo gekwetst of teleurgesteld zijn dat je het idee hebt dat je niemand meer kunt vertrouwen. En in die kwetsbare staat moet je, zoals Fisher het omschrijft, ook nog eens een enorme berg beklimmen.

Dit is wat veerkrachtige mensen doen

Natuurlijk is niet iedereen hetzelfde en kunnen sommige mensen beter met een scheiding omgaan dan anderen. De Amerikaanse hoogleraar Brené Brown onderzocht wat mensen karakteriseert die goed met lastige situaties om kunnen gaan. Ze ondervroeg honderden mensen over de tegenslagen in hun leven. De meeste mensen bleken bij tegenslag dat te doen wat dieren ook doen in een noodsituatie. Ze vechten, vluchten of bevriezen. Maar de veerkrachtige mensen in Browns onderzoek, de mensen die goed met tegenslag konden omgaan deden geen van deze drie dingen.

Ze deden iets anders: ze voelden. Ze bleken niet bang te zijn voor negatieve gevoelens. Ze waren als een monnik op de berg. Een monnik die in een dun jurkje in de snijdende wind staat en niks kan doen, alleen maar de kou voelen. Ze voelden de koude wind maar lieten zich er niet door omver blazen.

Volgens Brown is het belangrijk om alle emoties serieus te nemen, ook de minder plezierige, omdat ze ons laten zien dat er iets niet goed zit. Je hoeft volgens haar niet eens te weten welke emotie het is of waar die emotie vandaan komt. Als je ‘m maar voelt.

‘Heel wat pijn ontstaat omdat we ons te lang vastklampen aan iets wat we moeten loslaten,’ zegt Fisher. En: ‘Iemand die nog met grote regelmaat over zijn ex praat, heeft die persoon nog niet kunnen loslaten.’ Toch is dat de laatste van de zes moeilijkste stappen.

Vraag je niet af wat er mis ging

Zodra je je weer wat beter over jezelf gaat voelen, krijg je ook de energie die nodig is voor de volgende etappe van de reis: groter gevoel van eigenwaarde en verandering. In deze fase wil je begrijpen waarom je relatie eindigde.

Als je snapt waarom het mis ging, kun je hopelijk leren hoe je het in de toekomst anders gaat doen. Veel mensen die net gescheiden zijn willen juist aan het begin van het proces snappen waar het mis is gegaan. Wat had je anders kunnen doen? Waar ging het mis?

Volgens Fisher moet je die gedachten loslaten en ze pas weer terughalen als je wat verder in het genezingsproces bent. In die eerste weken en maanden kun je nog helemaal niets begrijpen. Omkijken en evalueren kun je pas doen als je wat hoger op die berg bent, zegt Fisher.

Pas als je wat afstand hebt kunnen nemen, volgt een fase van rebellie waarbij je andere keuzes gaat maken in het leven. Ook als je er niet om hebt gevraagd, heb je een tweede kans gekregen om je leven anders in te richten. Maar dat besef heeft tijd nodig, net als alle andere stappen in dit proces.

Hoe lang duurt het?

Liefdesverdriet is niet alleen verdriet over de voorbije relatie, maar ook angst dat dit verdriet nooit meer voorbij gaat. Toch zijn er heel veel onderzoeken waaruit blijkt dat mensen veel sterker zijn dan ze denken. In de praktijk blijken we allemaal prima overlevers, die zich heel goed kunnen aanpassen aan nieuwe omstandigheden.

Dat blijkt ook uit een groot Engels onderzoek waarbij tienduizend mensen tussen de 16 en 60 jaar gedurende twintig jaar werden gevolgd. De onderzoekers wilden weten welke tegenslagen mensen meemaakten en hoe lang het duurde voor ze daar weer bovenop kwamen.

De grootste en meest langdurige impact had het verliezen van je baan als je kostwinner was. Zelfs als mensen een nieuwe baan hadden gevonden, bleven ze verdrietig over het eerdere verlies. Maar mensen die scheiden waren vijf jaar na de scheiding aanzienlijk gelukkiger dan voor de scheiding.

Belangrijk in het proces van genezing is om te leren houden van jezelf. Belangrijk daarbij is dat je erop vertrouwt dat het goedkomt. Die mensen die langs de zijlijn van je leven staan te roepen dat het goedkomt, die hebben uiteindelijk gelijk.

De beloning is het gevoel van vrijheid dat je staat te wachten wanneer je na een aantal jaar de top van die berg hebt bereikt. En minstens zo belangrijk: durf om hulp te vragen bij het beklimmen van die berg. Je hoeft het n iet alleen te doen.

Tekst: Santé Beeld: Getty Images