Is vasten gezond? Santé zocht het uit

4 januari 2024

Detoxen, sapkuurtjes en intermittent fasting zijn populaire manieren om je lichaam te ‘resetten’ en wat kilo’s af te vallen. Maar: is vasten wel zo gezond? Santé zocht het voor je uit.

Een periode vasten kan veel goeds doen voor je gezondheid. Zo kan het een positief effect hebben op je bloeddruk, je bloedsuikerspiegel, insulinegevoeligheid en vetverbranding. Als je vast, krijg je minder voeding binnen, waardoor je lichaam ook minder lang bezig is met de spijsvertering. Dat betekent dat er meer energie over is om toxische stoffen af te voeren (ontgiften) en voor celvernieuwing, wat onder andere goed is voor je huid.

Voorraadpotje aanspreken

Er zijn verschillende vormen van vasten. Zo kun je meerdaagse sapkuren doen, detoxen of het nu zo populaire periodiek vasten: intermittent fasting. Voor elke vastenkuur geldt dat je minder (vaak) eet op een dag, waardoor je je lichaam traint van glucoseverbranding over te schakelen naar vetverbranding. En dus val je af. We zijn gewend altijd voldoende voeding in ons lichaam te hebben, oftewel: kant-en-klare bouw- en brandstoffen die we altijd kunnen aanspreken. De nummer één energievoorraad is glucose. Deze zit in je bloed. Zo’n tien tot twaalf uur na je laatste maaltijd is deze glucosevoorraad op en moet je lichaam een andere energiebron aanboren: de glycogeenvoorraad. In je lever en spieren zitten ongeveer tweeduizend kilocalorieën aan glycogeen opgeslagen. Pas als ook deze reserves op zijn, wordt het voorraadpotje met vet aangesproken.

Vetvoorraad is laatste redmiddel

De vetvoorraad is het laatste redmiddel voor je lichaam om aan energie te komen. Het is ook de meest complexe bron van energie, daarom kiest je lichaam eerder voor de gemakkelijkere energiebronnen. Voedingsdeskundige Oscar Helm legt uit: “Als je eet, zijn je insulinewaarden (vetopslaghormoon) verhoogd en staat je lichaam in standje vetopslag. Dus als je steeds kleine porties eet, zal je lichaam voortdurend vet aanmaken en opslaan. Door te vasten, gebeurt het tegenovergestelde: de vetverbranding wordt aangezet.”

Het boek Het vastendieet, van dokter Mosley en voedingsjournalist Mimi Spencer (grondleggers van intermittent fasting) staat bol van de wetenschappelijke onderzoeken waaruit zou blijken dat periodiek vasten geheugenverlies (dementie, alzheimer) kan tegengaan. En dat het de veroudering remt en de kans op depressiviteit en hart- en vaatziekten verkleint.

Voor- en tegenstanders van vasten

Voedingsdeskundige Oscar Helm vast zelf al ruim twee jaar. “Ik vast elke dag. Bijna altijd volgens de 16-8-methode, waarbij ik zestien uur vast en in acht aaneengesloten uren twee tot drie maaltijden eet. Omdat mijn lichaam hier inmiddels aan gewend is, voel ik me tijdens de vastenperiode meer ontspannen, energieker en heb ik een betere focus. Ik vast niet om af te vallen, maar om de vele gezondheidsvoordelen. Zo blijkt uit onderzoek dat periodiek vasten de kans op bepaalde vormen van kanker zou verkleinen. En verschillende studies met muizen en ratten tonen aan dat periodiek vasten bevorderlijk is voor een langer en gezonder leven.

Toch is niet iedereen enthousiast. Diëtist Jonathan Klaassen bijvoorbeeld: “Een tijdelijke kuur, zoals een sapkuur, leert je niets over gezonde voeding, over het verbeteren van je eetpatroon of wat jouw ongezonde eetgewoontes zijn. Dit geldt ook voor intermittent fasting. Alleen op andere tijden eten doet niks voor de slanke lijn of je gezondheid. Leef je ongezond en ga je alleen op andere tijden eten? Dan blijf je ongezond.”

Vasten als hype

Eet je al behoorlijk gezond en wil je een vastenkuur proberen, dan kan het volgens Klaassen geen kwaad. Voedingsdeskundige Imara Terheggen noemt vasten een hype. “Eerder was tarwegras drinken hot en nu is het vasten. Mijn ervaring is dat veel mensen het niet volhouden, omdat het een extreem eetpatroon is. Je (ongezonde) eetgewoonten verbeteren lijkt mij duurzamer en gezonder.” Ook experts van het Voedingscentrum vinden het ontbijt overslaan meestal geen goed idee. “Nadat je meer dan tien uur niet hebt gegeten, is het belangrijk om je spijsvertering weer op gang te brengen. En als je het ontbijt overslaat, krijg je op een later moment trek en eet je waarschijnlijk iets wat op dat moment voorhanden is, maar minder gezond.

Lees ook: zo veel calorieën verbrand je door te wandelen

TEKST ESMIR VAN WERING

BEELD GETTYIMAGES

Genoten van dit artikel? Dit artikel stond in het blad Santé, dat maandelijks in de winkel ligt!

Favoriet van de redactie

Stel dat je jarenlang elke week nieuwe recepten ontwikkelt. En deze recepten vervolgens gekookt en beoordeeld worden door duizenden mensen. Dan weet je precies van welke recepten men blij wordt toch? Klopt, en dit boek is het resultaat! In TOP delen Natalia en Walter van Project Gezond 100 toppers van de afgelopen jaren. Voor meer informatie klik op onderstaande button.